BMS คืออะไร
BMS ย่อมาจาก Battery Management System ของแบตลิเธียมไอออนฟอสเฟต หรือให้พูดบ้านๆคือเป็นตัวควบคุมการใช้ และการชาร์ท แบตเตอรี่ให้อยู่ในคอนดิชั่นที่ไม่ทำให้แบตเตอรี่เสียหาย
เพื่อนๆสามารถดูคลิป และอ่านบทความ อธิบายหน้าที่ของ BMS พร้อมการทดสอบได้ที่ “BMS battery คืออะไร เลือกใช้อย่างไร พร้อมการทดสอบ”
สมัยก่อน BMS ราคาแพงมากครับ เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้การใช้แบตลิเธียมไม่แพร่หลาย นอกจากสาเหตุจากราคาของตัวแบตเตอรี่ลิเธียมเอง
BMS เป็นอุปกรณ์ที่มีความจำเป็นต่อแบตเตอรี่ลิเธียมไอออนทุกชนิด ปัจจุบันผมเริ่มเห็น BMS หลายๆยี่ห้อออกมา และอีกไม่นานน่าจะได้ลองนำมาทดสอบให้ดูกัน
ส่วนตัวที่ใช้หลักๆจะเป็นยี่ห้อ Daly ซึ่งคนใช้เยอะมากๆทั่วโลกครับ ส่วนตัวคิดว่าทั้งคุณภาพและราคาถือว่าดีมากๆเลย ถึงแม้อาจจะไม่ได้ดีที่สุด แต่ความคุ้มค่าผมให้เป็นอันดับ 1
หน้าที่ของ BMS
โดยปรกติ BMS มันมีหน้าที่หลักๆคือ การป้องกันไม่ให้แบตพัง สิ่งที่มันทำอย่างแรกคือมันจะคอยมอนิเตอร์แบตเตอรี่ทั้งหมด และมอนิเตอร์แต่ละก้อนว่ามีแรงดันที่เท่าไหร่
หากใครพอมี “พื้นฐานเรื่องวงจรอนุกรม หรือวงจรขนาน” จะทราบว่าการต่อวงจรอนุกรมกระแสจะไหลออกจากแบตเตอรี่แต่ละก้อนด้วยกระแสใกล้เคียงกันดังนั้นหากไม่ได้ทำ “การบาลานซ์แบตเตอรี่” ให้ดี จะมีก้อนใดก้อนหนึ่งหมดก่อน ทั้งๆที่แรงดันแบตโดยรวมยังเพียงพอต่อวงจรไฟฟ้า จะทำให้แบตก้อนนั้นถูกใช้จนหมดเกลี้ยงและเสียอย่างรวดเร็ว
ซึ่ง BMS เข้ามาช่วยที่จุดนี้แหละ หากก้อนใดก้อนหนึ่งมีแรงดันต่ำถึงจุดนึง มันก็จะตัดวงจรออกทั้งหมด เพื่อป้องกันแบตเตอรี่ก้อนใดก้อนหนึ่งเสีย
หน้าที่อีก 2 หน้าที่ของ BMS คือ อย่างแรกหากมีการใช้หรือชาร์ทกระแสสูงๆเกินที่แบตจะรองรับได้ มันจะตัดวงจรออก (แต่เราต้องคำนวน ขนาด BMS ให้ถูกต้องด้วยนะ) อีกหน้าที่คือการไม่ยอมให้ชาร์ทแบตช่วงที่อุณภูมิต่ำกว่า 0 องศา เพราะจะทำให้แบตเสียหายได้ ซึ่งก็เป็นหน้าที่ๆสำคัญเช่นกัน
แต่ BMS ของ Daly ที่ผมใช้ประจำอาจจะไม่มีการตัดที่อุณหภูมิต่ำกว่า 0 องศา แต่ส่วนตัวไม่ซีเรียสตรงนี้เท่าไหร่ เพราะเราใช้ในเมืองไทยคงแทบไม่มีโอกาสได้เจอคอนดิชั่นนั้น นอกจากใครเอาไปใช้บนดอยในช่วงหน้าหนาว ต้องระวังกันนิดนึง
ดังนั้นจากทั้งหมดที่พูดมา BMS เป็นอุปกรณ์ที่ขาดไม่ได้เลยในการทำระบบโซล่าเซลล์ครับ หากมียี่ห้ออื่นๆมาใหม่ ผมจะมาอัพเดทให้ฟังกันนะ ตอนนี้เท่าที่ผมลองใช้ ก็มีแต่ของ Daly เนียแหละ ที่ราคาดี คุณภาพใช้ได้เลย
การเลือกใช้ BMS
การเลือกใช้ BMS ผมได้พูดถึงบ่อยๆว่า แบตลิเธียมแต่ละชนิดต้องใช้ BMS ที่แตกต่างกัน (บางชนิดอาจใช้ด้วยกันได้เช่น NMC NCA) โดยเฉพาะแบตลิเธียมฟอสเฟต ที่คนส่วนมากชอบคิดว่ามันคือแบตลิเธียม ซึ่งจริงๆก็ใช่นั่นแหละ แต่คาแร็คเตอร์มันแตกต่างกัน
แบตลิเธียมฟอสเฟตจะมี voltage ที่ต่ำกว่าไม่ว่าจะเป็น Maximum voltage, Nominal voltage หรือ Cut-off voltage จะต่างจากแบตลิเธียมทั่วๆไป ซึ่งหากเอา BMS ของแบตลิเธียมฟอสเฟตไปใช้ในแบตลิเธียมปกติ มันจะชาร์จได้ไม่เต็ม เพราะมันจะตัดก่อน และมันจะไม่มีส่วนช่วยในการป้องกันแบตเตอรี่เลย
ส่วนถ้าเอา BMS ของแบตลิเธียมมาใช้กับแบตลิเธียมฟอสเฟต มันจะไม่ตัดให้ตอนเต็มซึ่งไม่ใช่ปัญหาเท่าไหร่ เพราะเรามักมี Solar Charge Controller ในระบบอยู่แล้ว แต่พอเราใช้แบตได้นิดเดียวมันก็จะตัดวงจรทิ้ง ซึ่งก็คือมันใช้ด้วยกันไม่ได้นั่นแหละ
อย่างยี่ห้อ Daly ที่ผมใช้มันจะมีทั้ง BMS ของแบตลิเธียมฟอสเฟต และ NMC NCA ต้องดูให้ดี บางทีมันมาเป็นภาษาจีนนะ แต่ตัวที่ผมโพสให้เป็น BMS สำหรับ LiFePO4 แน่นอน เพราะส่งไปถามเพื่อนคนจีนที่เป็น Engineer ให้เค้าคอนเฟิมแล้ว และจากการลองใช้กับแบตลิเธียมฟอสเฟต ก็ใช้ได้ดีไม่มีปัญหาครับ
